De meest actieve vulkanen op IJsland

Op IJsland zijn er zo’n 140 vulkanen, waarvan er zo’n 30 actief zijn. Deze activiteit is niet zo letterlijk, want wanneer een vulkaan de laatste 10.000 jaar nog is uitgebarsten, geldt deze als ‘actief’. De laatste 200 jaar zijn er 11 van deze 30 vulkanen uitgebarsten, waarvan sommige zelfs meerdere keren.

Overal waar je komt op IJsland zie je de gevolgen van vulkanische activiteit. Verspreid over het landschap liggen vulkanen, hete bronnen, borrelende modderpoeltjes, rokende geothermale gebieden met fumaroles, lavavelden, kraters, pseudokraters, kratermeren en geisers. In feite is de vorming van IJsland het gevolg van vulkanisme, ofwel zonder vulkanische activiteit had IJsland nooit bestaan.

De vulkanische activiteit wordt vaak voorafgegaan door aardbevingen, veroorzaakt door geothermische veranderingen. In het onderstaande overzicht bespreken we de bekendste actieve vulkanen op IJsland.

De Askja vulkaan is een stratovulkaan en is vooral bekend vanwege het geweldig mooie kratermeer. Gelegen in het centrale hoogland van IJsland, is de caldera slechts enkele maanden per jaar bereikbaar.

Met name een enorme uitbarsting in 1875 heeft enorme gevolgen gehad voor heel IJsland, met name het oostelijke deel. Veel bewoners van IJsland hebben daarop het land verlaten en zijn geëmigreerd. In 1961 is de vulkaan het laatst uitgebarsten.

Lees meer over de Askja vulkaan.

De vulkaan Eyjafjallajökull heeft een beruchte status. Sinds de laatste ijstijd heeft de vulkaan meermaals van zich laten horen en de laatste uitbarsting was in 2010, toen hij een groot deel van het luchtverkeer in West-Europa lamlegde.

De stratovulkaan ligt niet ver vandaan bij Vík í Mýrdal en het dorp Kirkjubæjarklaustur. Op het hoogste punt is de top 1.651 meter hoog en de krater is 3-4 kilometer in doorsnede. De zuidkant van de vulkaan maakte ooit deel uit van de kustlijn, maar in de loop van duizenden jaren en diverse uitbarstingen heeft de kustlijn zich door de uitgeharde lava nu zo’n vijf kilometer teruggetrokken.

De Hekla vulkaan is een van de meest actieve vulkanen op IJsland en wordt al sinds jaar en dag gevreesd. De Hekla (IJslands betekenis “bedekt”, waarschijnlijk omdat hij meestal door wolken verborgen wordt)  is een stratovulkaan. Alleen de afgelopen eeuw is de Hekla vulkaan al vijf keer uitgebarsten: in 1947, 1970, 1980, 1991 en het jaar 2000.

De Hekla vulkaan ligt in het zuidwesten van IJsland en maakt deel uit van een keten van vulkanen die ongeveer 40 kilometer lang is. Alleen al tijdens het afgelopen millennium heeft de vulkaan ongeveer 8 km3 lava uitgestoten. Wereldwijd is er geen enkele andere vulkaan die zulke enorme volumes heeft uitgestoten.

De Krafla vulkaan maakt deel uit van een gelijknamig vulkanisch gebied in het noordoosten van IJsland, in de regio van Myvatn. Het totale ondergrondse vulkaansysteem heeft een doorsnede van 25 kilometer. De vulkaan zelf is 818 meter hoog.

De laatste grote eruptie in het gebied dateert uit 1724, toen ten westen van de vulkaan gedurende vijf jaar diverse eruptiekanalen de lava rijkelijk lieten vloeien.

Vlakbij de krater ligt een solfatarenveld met warme modderpotten en stoompluimen.

De Grímsvötn is veruit de meest actieve vulkaan van IJsland en de activiteit wordt zeer nauwlettend geobserveerd. De vulkaan ligt onder de ijskap van de gletsjer Vatnajökull en door warmte van de vulkaan zijn er onder de gletsjer een aantal meren met smeltwater ontstaan.

Alleen al in de afgelopen 20 jaar werden vier krachtige uitbarstingen geregistreerd, waarbij de uitbarsting in 2011 de meest recente is. Na een serie van aardbevingen blies de vulkaan een 20 kilometer hoge aswolk de atmosfeer in en werden in een uur tijd 2198 bliksemschichten boven de krater waargenomen. Na vier dagen kwam de vulkaan weer tot rust.

De Katla vulkaan gaat in zijn geheel schuil onder de Mýrdalsjökull, een gletsjer in het zuiden van IJsland. De vulkaan barst gemiddeld elke 40-80 jaar uit en aangezien de laatste uitbarsting in 1918 was, houdt men tegenwoordig de activiteit van de vulkaan zorgvuldig in de gaten.

Een uitbarsting van de Katla vulkaan levert enorm gevaar op voor de omgeving, aangezien een eruptie gepaard kan gaan met enorme overstromingen ten gevolge van de nabijgelegen gletsjers.

Surtsey is een vulkanisch eiland dat in 1963 is ontstaan na een vulkanische uitbarsting op de zeebodem bij de Westman eilanden aan de zuidkust van IJsland. De eruptie duurde ruim 3,5 jaar en het eiland groeide tot de maximale grootte van 2,6 vierkante kilometer in 1967. Sindsdien is het door erosie van de getijden en de zeestromen in oppervlakte weer geslonken naar 1,4 vierkante kilometer.

Men schat dat het eiland, mits er geen nieuwe uitbarsting komt, binnen honderd jaar weer in zijn geheel onder de zeespiegel is verdwenen.