De vulkanische Westman-eilanden van IJsland

Een dagtocht naar deze eilandengroep is dan ook absoluut een geweldige mogelijkheid om te zien hoe de vulkanische activiteit in dit gebied de bodem in de loop der tijd heeft gevormd.

Alle 15 eilanden die deel uitmaken van de archipel zijn voortgekomen uit vulkanische onderwateruitbarstingen. Heimaey, wat betekent ‘thuiseiland’, is het grootste en tevens het enige bewoonde eiland van het archipel. Het eiland en het gelijknamige stadje staan bekend als de plaats waar zich de grootste natuurramp heeft afgespeeld in de recentelijke IJslandse geschiedenis.

Het was 23 januari 1973 toen de ongeveer 5 duizend bewoners van het eiland plotsklaps moesten worden geëvacueerd door een onverwachte uitbarsting van de Eldfell vulkaan, net buiten de stad. Alle bewoners vluchtten met voornamelijk vissersboten naar het vasteland van IJsland. Het is een wonder dat er geen enkel slachtoffer is gevallen.

De as van de vulkanische uitbarsting daalde vijf maanden lang neer op Heimaey en de omliggende eilanden. Ruim een derde deel van de stad (400 panden) werd begraven onder een dikke laag lava.

In het gebied dat is overstroomd door de lava zijn enkele panden ontbloot en deze worden tentoongesteld voor het publiek om de ernst van de situatie destijds te illustreren. Het laat zien hoe de bevolking in staat moet zijn om te leven in een gebied met een voortdurende dreiging.

De vernietigende kracht van de Eldfell eruptie uit 1973 heeft het eiland Heimaey met twee vierkante kilometer groter gemaakt. De vulkaan is nu in rust en voor bezoekers is er een geliefde wandelroute naar de ingestorte krater van vulkaan. Wanneer je dichterbij het eindpunt van de wandelroute komt en je hand op de grond legt, voel je dat de bodem nog altijd warm aanvoelt door de ondergrondse magma.

De vernietigende kracht van de natuur zorgt natuurlijk ook voor indrukwekkende geologische fenomenen. Zo is IJsland geologisch gezien een van de jongste landmassa’s op aarde. In de periode van 1963 tot 1967 zorgde een reeks van onderzeese uitbarstingen voor het ontstaan van een aantal nieuwe eilanden.

Ook het zuidelijk gelegen Westman-eiland Surtsey is in die periode ontstaan. Destijds had het eiland een oppervlakte van 2,6 vierkante kilometer, maar aangezien het bestaat uit lava en askegels, heeft het eiland door de golferosie tegenwoordig nog maar een oppervlakte van 1,4 vierkante kilometer. Het zal waarschijnlijk binnen een eeuw weer verdwenen zijn, tenzij het weer wordt opgebouwd door een nieuwe uitbarsting.

De Westman-eilanden zijn niet alleen een geliefde bestemming voor geologieliefhebbers. De ruige lavaformaties en steile zeekliffen trekken miljoenen zeevogels naar de eilandengroep. Hieronder zijn ook bijzonder veel papagaaiduikers, de ietwat klunzige puffins. Met name het eiland Heimaey is een van de beste plekken om deze fotogenieke vogels in de zomer te zien.

Vanuit de veerbootterminal Landeyjahöfn kun je met de veerboot oversteken naar Heimaey, maar ook met binnenlandse vluchten kun je de eilanden bereiken. Natuurlijk is de overtocht met de veerboot het avontuurlijkst.

Tip: boek je dagtocht of meerdaagse verblijf op Heimaey bijtijds in het voorjaar, want het jaarlijkse muziekfestival van Þjóðhátið trekt tijdens het hoogseizoen bijzonder veel bezoekers, waardoor veel accommodatie en faciliteiten in augustus niet meer beschikbaar zijn.